Een van uw kinderen bewoont uw woning gratis

Met dit in gedachten vragen sommige ouders zich af of ze de gelijkheid met hun andere kinderen nog kunnen behouden. Deze twijfel is legitiem: als het ene kind al enkele jaren huurvrij kan wonen dankzij de woning van een ouder, is er dan geen onevenwichtigheid ten opzichte van het andere kind dat al die tijd gewoon huur betaalt aan een derde verhuurder?

Schenkingen inbrengen

De vraag over gelijkheid en evenwicht in het vermogen rijst op het moment van het overlijden van een van de ouders. Standaard wordt de nalatenschap gelijk verdeeld tussen de kinderen. Er wordt dan een schatting gemaakt van het aandeel van elk kind, niet alleen op basis van de bezittingen op het moment van overlijden, maar ook op basis van bepaalde andere bezittingen.

Deze schatting vereist het rapporteren of “inbrengen” van de voordelen die de overledene tijdens zijn leven heeft toegekend: de zogenaamde “in te brengen” schenkingen. Op dit moment wordt de gelijkheid beoordeeld: het doel is om te controleren of elk kind hetzelfde krijgt. Als een van de kinderen een schenking heeft ontvangen, zal deze, bij gebrek aan andersluidende bepalingen, worden beschouwd als een voorschot op zijn aandeel in de nalatenschap. In dit geval ontvangt dit kind slechts een deel van zijn of haar erfenis.

Een woning gratis ter beschikking stellen

Wat gebeurt er als een kind gratis gebruik kan maken van een woning van de ouder? In dit geval kunnen zijn of haar broers en zussen bij het overlijden van de ouder beweren dat dit voordeel neerkomt op een schenking. Dit heeft tot gevolg dat het begunstigd kind het voordeel als schenking moet inbrengen in de nalatenschap.

Zo zal de waarde van de huurbesparingen van het begunstigd kind worden beschouwd als een voorschot op zijn of haar erfdeel waarmee zijn of haar erfdeel dus proportioneel zal verminderd worden. Als de geschatte waarde van deze besparingen te hoog is in verhouding tot de totale nalatenschap, kan het zijn dat het begunstigd kind niets ontvangt uit de nalatenschap van de ouder.

Deze situaties kunnen snel leiden tot familieruzies, omdat het altijd moeilijk zal zijn om te weten of de overleden ouder het kind, dat gratis de woning bewoonde, al dan niet wenste te bevoordelen.

Het voordeel kaderen

Er zijn verschillende manieren om ervoor te zorgen dat zo’n voordeel aan een van de kinderen geen tweedracht zaait tussen de kinderen.

Ten eerste is het natuurlijk mogelijk om huur te vragen aan het kind dat de accommodatie ontvangt. Zelfs als de huur lager is dan de marktprijs, zal dit in ieder geval de geschatte inbreng verlagen.

Ten tweede, en in het geval dat de ouder echt een kind wil bevoordelen ten opzichte van de anderen, kan de ouder in zijn of haar testament bepalen dat het voordeel “buiten erfdeel” is gedaan. De schenking zal dan niet worden beschouwd als een voorschot op de erfenis, maar als een aanvulling daarop; een voordeel dat tijdens het leven van de ouder wordt toegekend.

Omgekeerd, als een ouder ervoor wil zorgen dat het evenwicht tussen alle kinderen behouden blijft, kan hij of zij in het testament specificeren dat de gratis terbeschikkingstelling van het onroerend goed in feite onderworpen is aan de inbreng in de nalatenschap. Door dit te doen, zorgt hij ervoor dat er geen discussie kan bestaan over de intentie om het evenwicht te bewaren. Het is bovendien niet uitgesloten dat het begunstigd kind beweert dat het genot van het goed in feite gezinsbijstand vormde die zijn ouder verleende in het kader van zijn verplichting om zijn kind in onderhoud te voorzien, in welk geval de kosteloze terbeschikkingstelling van het goed zelfs niet zou beschouwd worden als een schenking, en dus niet zou ingebracht moeten worden.

Charles GERARD – Fiscaal jurist bij Pareto NV.

Artikel opgesteld 30 juni 2023