Handmatige schenking

De erfbelasting (in Vlaanderen) of successierechten (in Wallonië en Brussel) wordt berekend per erfgenaam en volgens de verwantschap tussen de overledene en de erfgenaam, die bepalend zal zijn voor het toepasselijke tarief en dus voor de verschuldigde erfbelasting. De erfbelasting is in 2001 geregionaliseerd, zodat elk gewest bevoegd is om de belastingregels vast te stellen die op dit gebied op zijn ingezetenen van toepassing zijn … met inbegrip van de tarieven. 

In het Waalse en Brusselse Gewest bedragen de tarieven voor afstammelingen in rechte lijn niet meer dan 30%, maar kunnen zij oplopen tot 80% tussen vreemden. In Vlaanderen bedraagt het maximumtarief in rechte lijn 27% en loopt het op tot 55% tussen vreemden. 

Door tijdens het leven te schenken, kan men de erfbelasting aanzienlijk verminderen, aangezien de overgedragen goederen niet aan deze belasting worden onderworpen.  

Maar het is ook een rechtshandeling die gevolgen heeft. Daarom is het belangrijk goed geïnformeerd te zijn en goed na te denken alvorens een schenking te verrichten.  

Anders dan een handeling onder bezwarende titel, is een schenking een handeling om niet, een gift, die wordt gekenmerkt door het ontbreken van enige tegenprestatie. Een schenking is (in principe) ook onherroepelijk. 

Een schenking is altijd een belangrijke handeling die het vermogen van de schenker vermindert en dat van de begunstigde verhoogt. Het is dus van essentieel belang dat u zich bewust bent van de fiscale en civielrechtelijke gevolgen. 

De fiscale regeling en de formaliteiten in verband met de schenking worden beoordeeld naargelang het soort goed dat u wilt overdragen, ongeacht of het roerend of onroerend is. Wij zullen hier niet ingaan op de overdracht van onroerende goederen.

Indien u roerende goederen wenst over te dragen, zal in bepaalde gevallen een registratierecht (schenkbelasting) worden aangerekend. Zo zal bijvoorbeeld een schenking van roerende goederen in het Waalse Gewest in principe gepaard gaan met een schenkbelasting van 3,3% voor de afstammelingen in rechte lijn en 5,5% tussen alle andere personen. In het Vlaamse en het Brusselse Gewest zullen deze rechten respectievelijk 3% en 7% bedragen. 

In beginsel moet een schenking worden vastgelegd in een authentieke akte. Het is echter ook mogelijk een eenvoudig document te gebruiken wanneer het om een schenking van liquide middelen gaat. In dat geval kan een door de schenker en de begiftigde ondertekend onderhands document, een zogenaamde “pacte adjoint”, bij de belastingdienst worden ingediend, en worden onderworpen aan schenkbelasting. De partijen kunnen er ook voor kiezen de schenking niet aan de registratieformaliteit te onderwerpen en alzo de schenkbelasting vermijden. Maar in dat geval moet er rekening mee worden gehouden dat schenkingen van roerende goederen die niet zijn geregistreerd en die door de overledene zijn gedaan tot 3 jaar (5 jaar in Wallonië sinds 1 januari 2022) voor zijn overlijden, worden beschouwd als deel uitmakend van de nalatenschap. De begunstigde zal hiervan aangifte moeten doen en alsnog erfbelasting moeten betalen over deze reeds geschonken bedragen.

Bovendien kunnen wij u, wanneer u overweegt roerende goederen te schenken met gebruikmaking van deze techniek, alleen maar adviseren om in de bijbehorende pacte adjoint een reeks clausules op te nemen die bedoeld zijn om de schenker en de overgedragen activa te beschermen. 

Hoewel deze lijst dus niet volledig is, vermelden wij : 

• De conventionele terugkeerclausule: deze clausule voorziet in het recht van de schenker (doorgaans een ouder aan zijn of haar kind) om het geschonken goed terug te nemen in geval van vooroverlijden van de begiftigde. De schenker kan dus profiteren van een gunstige fiscale regeling, met name omdat het goed aan de schenker wordt teruggegeven zonder dat er erfbelasting verschuldigd is;
• De last clausule: de schenking onder last is een techniek die de schenker in staat stelt zich inkomsten voor te behouden. De schenker ontvangt dus een vast periodiek inkomen uit de schenking, ongeacht de inkomsten die door de geschonken goederen worden gegenereerd.
• Beding tot verbod van inbreng in de gemeenschap: door elke inbreng in een gemeenschap van goederen of een onverdeeldheid te verbieden, legt u de begiftigde op dat het geschonken goed onder alle omstandigheden van hem of haar blijft. Dit is een clausule die het familiale karakter van het vermogen in stand houdt;
• Onvervreemdbaarheidsclausule: deze clausule schrijft voor dat de begiftigde of de legataris het ontvangen goed niet mag doorgeven vóór het verstrijken van een bepaalde termijn. Op straffe van nietigheid moet een dergelijke clausule worden gerechtvaardigd door een ernstig en legitiem belang en beperkt zijn in de tijd.

Schenkingen van roerende goederen blijven een fantastisch instrument voor estate planning. Als u meer wilt weten over de voorwaarden en de uitvoering ervan, nodigen wij u uit een afspraak te maken met een van onze consultants.