Successieplanning via een private stichting

Wat?

In de wet wordt de stichting omschreven als een rechtspersoon zonder leden opgericht bij rechtshandeling door één of meer personen. Ze zal dus bestuurd worden door één of meer bestuurders, een natuurlijke persoon dan wel een rechtspersoon. Haar vermogen wordt bestemd om een belangeloos doel na te streven in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp heeft. De stichting mag noch rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren of bezorgen aan de stichters, de bestuurders of enig andere persoon, behalve voor het in de statuten bepaald belangeloos doel.

Sinds het nieuwe ondernemingsrecht van 2018 wordt de private stichting beschouwd als een onderneming, met als gevolg dat ze economische activiteiten kan stellen. Die dienen evenwel slechts uitgekeerd te worden voor de verwezenlijking van het nagestreefde doel.

Belangeloos

Het invullen van het belangeloos doel dient met voorzichtigheid benaderd te worden. Op fiscaal vlak moet men namelijk vermijden dat de stichting aanzien zal worden als een louter doorgeefluik van vermogen.[1] Uitkeringen die niet kaderen in het belangeloos doel zijn nietig. Wat reeds wel als belangeloos doel werd aanvaardt, is het bijeenhouden van het familiaal patrimonium zoals een kunstcollectie of een kasteel, zodat dit niet via vererving versnipperd zal worden. De stichting kan daarnaast bijvoorbeeld ook aangewend worden om te voorzien in het onderhoud van een mentaal gehandicapt kind. In de praktijk wordt het belangeloos doel echter zeer ruim geformuleerd.

Naast het familiale of privatieve belangeloos doel is het mogelijk dat de stichting ook doelen vooropstelt zoals bijvoorbeeld het financieren van kankeronderzoek of het bestrijden van armoede.

Oprichting

Het oprichten van een private stichting kan zowel tijdens het leven via een notariële akte als via een notarieel testament. Wanneer u bij de oprichting tijdens uw leven vermogen wenst in te brengen (zgn. de inbreng om niet), dient u hierop een schenkbelasting aan het gunstig vlak tarief van 5,5% te betalen (tarief van toepassing in Vlaanderen). Het is daarnaast mogelijk om later een inbreng via bankgift te doen en dan zal geen schenkbelasting verschuldigd zijn, op voorwaarde dat de schenker minstens 3 jaar in leven blijft na de schenking. Wanneer de stichting bij testament wordt opgericht, zal de inbreng overeenkomen met een legaat en dient erfbelasting betaald te worden. Dat gebeurt in Vlaanderen aan een gunstig vlak tarief van 8,5%. De oprichting bij leven van een private stichting zal bijgevolg fiscaal voordeliger zijn.

Bovendien dient opgemerkt te worden dat als u een stichting opricht, u op definitieve wijze afstand doet van het vermogen dat u daartoe heeft ingebracht.

Belasting

Daarnaast zal er een jaarlijkse patrimoniumtaks (taks tot vergoeding van successierechten) geheven worden. Sinds 1 januari 2024 werd het voorheen vlakke tarief van 0,17% vervangen door een progressief tarief. De vrijstelling werd daarenboven verhoogd van 25.000 euro tot 50.000 euro. De huidige tarieven, zijnde 0,15%, 0,30% en 0,45% zijn afhankelijk van de desbetreffende schijven. Ook zal de stichting in principe onderworpen zijn aan de rechtspersonenbelasting. De uitkeringsgerechtigde zal daarentegen de uitkering in beginsel vrij van belasting verkrijgen.

Conclusie

Het is aangeraden om af te wegen of de private stichting fiscaal voordelig is in uw situatie. Daarnaast is het aangewezen u te laten bijstaan bij het oprichten en het formuleren van het belangeloos doel van uw stichting.

[1] Vlabel standpunt nummer 19017.

Annelien Caels – juriste bij Pareto NV

27 maart 2024