Terugval van vruchtgebruik: de oplossing voor de zware taxatie van het wettelijk opvolgend vruchtgebruik?
U woont in Vlaanderen en overweegt een onroerend goed, bijvoorbeeld uw appartement aan de Belgische kust, te schenken aan uw kinderen met voorbehoud van vruchtgebruik. Deze gekende tactiek laat u toe om de controle te behouden over het appartement en tegelijk het goed fiscaalvriendelijk over te dragen. Bij uw overlijden wast de blote eigendom immers successievrij aan bij de kinderen, zonder dat erfbelasting betaald dient te worden. We gaan uit van de hypothese dat u getrouwd bent en het appartement een eigen goed is. In het geval uw echtgeno(o)t(e) u overleeft, zal deze in principe, indien aan voorwaarden voldaan is zoals bepaald in artikel 858bis §3 burgerlijk wetboek, het wettelijk voortgezet/opvolgend vruchtgebruik ontvangen op het appartement.[1] Indien men niet onder de voorwaarden valt, zal het vruchtgebruik gewoon uitdoven bij het overlijden van de vruchtgebruiker en successievrij aanwassen bij de blote eigendom van de kinderen.
Taxatie opvolgend vruchtgebruik in de erfbelasting
In Vlaanderen zal de echtgeno(o)t(e) op dit vruchtgebruik belast worden volgens de tarieven van de erfbelasting (art 2.7.1.0.2, tweede lid VCF). Dit geldt overigens zowel voor het geval van onze voorbeeldsituatie (geschonken goed = eigen) als in het geval dat het geschonken goed gemeenschappelijk is en er gezamenlijk vruchtgebruik wordt voorbehouden door de twee echtgenoten-schenkers.[2] Als het goed gemeenschappelijk is, zal 50% van het vruchtgebruik toekomen aan de langstlevende – de andere 50% heeft de langstlevende reeds in vruchtgebruik- en belast worden volgens de tarieven van de erfbelasting (indien men dus onder het wettelijk opvolgend vruchtgebruik valt). We verwijzen u graag naar ons eerder gepubliceerde artikel waar het wettelijk toegekend vruchtgebruik en de taxatie in de verschillende regio’s gedetailleerd wordt uiteengezet.
Erfbelasting vermijden door terugval van vruchtgebruik
Het is evenwel mogelijk dit wettelijk toegekend vruchtgebruik te neutraliseren door een aanpassing in uw schenkingsakte. Indien de schenker uit ons voorbeeld verklaart dat bij zijn/haar overlijden het vruchtgebruik op het appartement zal terugvallen op zijn/haar echtgeno(o)t(e), zal deze conventionele bepaling het wettelijk opvolgend vruchtgebruik overrulen. We spreken over een terugval wanneer het vruchtgebruik, bij overlijden van de vruchtgebruiker overgaat op een derde.
De langstlevende echtgeno(o)t(e) is in deze situatie een derde, het betrof immers een schenking van de overleden echtgeno(o)t(e) van een eigen goed aan de kinderen. Die terugval van vruchtgebruik zal worden getaxeerd aan de tarieven van de schenkbelasting, wat dus voordeliger zal zijn dan het wettelijk opvolgend vruchtgebruik waar er erfbelasting wordt geheven. Voor roerende goederen geldt dit overigens ook.[3] Stel, in onze voorbeeldsituatie is er nu een schenking onder voorbehoud van vruchtgebruik van een effectenportefeuille en een beding aan terugval wordt opgenomen in de schenkingsakte. Er zal dan eveneens schenkbelasting geheven worden bij overlijden van de schenker op het vruchtgebruik van de portefeuille dat terugvalt op de andere echtgeno(o)t(e).
Wanneer er een gemeenschappelijk goed wordt geschonken onder voorbehoud van vruchtgebruik, kan men in de schenkingsakte een beding van aanwas voorzien, waardoor het vruchtgebruik van de eerste overledene aanwast bij het vruchtgebruik van de langstlevende. Dat is nog voordeliger aangezien deze aanwas volledig belastingvrij gebeurt.
Indien u meer informatie wenst omtrent deze materie of advies wilt bij het opstellen van een schenkingsakte met een beding van terugval, kan u ons steeds contacteren.
