1. Inleiding
De gezinswoning of de ‘gezamenlijke hoofdverblijfplaats’ geniet een vrijstelling in de erfbelasting/successierechten in de drie Gewesten in ons land in hoofde van de langstlevende echtgenoot/partner. De voorwaarden en praktische uitwerking ervan verschillen echter in de verscheidene regio’s. We gaan hierbij dieper in op de notie ‘gezinswoning’ en de hoedanigheid van de genieter van de vrijstelling.
2. Voorwaarden
2.1 Gezamenlijke hoofdverblijfplaats
In de drie gewesten wordt een vrijstelling verleend voor het onroerend goed dat het gezin tot voornaamste woning dient.
In het Waals Gewest echter dient de erflater de woning betrokken te hebben gedurende de laatste vijf jaar van zijn of haar leven zodat de vrijstelling toepassing zou kennen. In het Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest daarentegen geldt geen termijn. De vrijstelling wordt er toegekend aan de woning die voldoet aan de voorwaarden voor ‘gezinswoning’ op de dag van het overlijden.
Een uittreksel uit het bevolkingsregister houdt een weerlegbaar vermoeden in dat het onroerend goed tot voornaamste woning diende.
2.2 De hoedanigheid van de begunstigde
In het Waals Gewest: de langstlevende echtgenoot (niet gescheiden noch gescheiden van tafel en bed) alsook de wettelijk samenwonende partner genieten de vrijstelling. Een mogelijke verwantschap tussen de samenwoners heeft geen gevolgen.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: de langstlevende echtgenoot (niet gescheiden noch gescheiden van tafel en bed) alsook de wettelijk samenwonende partner genieten de vrijstelling. Bijkomende voorwaarde voor de samenwonenden is echter dat deze niet één van volgende hoedanigheden mogen hebben:
In het Vlaams Gewest: de langstlevende echtgenoot (niet gescheiden noch gescheiden van tafel en bed) alsook de wettelijk samenwonende partner genieten de vrijstelling. Net zoals in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan de wettelijk samenwonende niet genieten van de vrijstelling indien het gaat om een:
Bovendien geldt in het Vlaams Gewest, in tegenstelling tot de andere twee Gewesten, dat de vrijstellingsregel werd uitgebreid naar de feitelijk samenwonenden. De voorwaarde hiervoor is dat, op de dag van het overlijden, de partners een gemeenschappelijke huishouding voerden voor een ononderbroken termijn van minstens drie jaar. De beperking voor een erfgenaam in rechte lijn of een rechtverkrijgende die hiermee wordt gelijkgesteld, gelden onverkort.
3. Fiscaal voordeel
Vanuit fiscaal oogpunt wordt de nettowaarde van de gezinswoning uit de nalatenschap geweerd voor de berekening van de erfbelasting/successierechten. Er geldt dus geen progressievoorbehoud, wat betekent dat er geen rekening wordt gehouden met de waarde van de gezinswoning voor de bepaling van het toepasselijk tarief op de andere goederen van de nalatenschap.
4. Conclusie
De vrijstelling van de gezinswoning staat toe dat de erfbelasting/successierechten aanzienlijk worden verminderd. Bovendien wordt zo het scenario vermeden waarin de langstlevende de woning zou moeten verkopen om de erfbelasting/successierechten te kunnen betalen.
Dit voordeelregime stelt u eveneens in staat een successieplanning uit te werken. Indien u de gezinswoning, via testament of huwelijkscontract, in volle eigendom zou toekennen aan de langstlevende kan u zorgen voor een maximale bescherming van de partner zonder een verhoging van de erfbelasting/successierechten.
Indien u hierover meer informatie wenst, kan u ons steeds contacteren.
Chloé Masse – Juriste en Fiscaliste bij Pareto
Dankzij het langetermijnsparen kunnen Belgen tot € 2.350 per jaar fiscaal voordelig sparen met een spaar- of beleggingsverzekering. Op deze aanbetaling wordt een belastingvermindering van 30% toegepast. Minister van Financiën Vincent van Petegem heeft in zijn belastinghervormingsplan opgeroepen tot de afschaffing van het langetermijnsparen.
Via de gekende regeling van de liquidatiereserves is het mogelijk om op een fiscaalvriendelijke manier uw winst te reserveren binnen de vennootschap via opname in een bijzondere ‘liquidatiereserve’. Hierop zal dan een anticipatieve heffing van 10% op worden toegepast. De dividenduitkeringen afkomstig van de liquidatiereserve zullen een roerende voorheffing ondergaan van hetzij 20 % bij uitkering binnen de 5 jaar, hetzij 5% bij uitkering na verkoop van 5 jaar. In geval van ontbinding van de vennootschap, is er geen bijkomende belasting meer verschuldigd (enkel de anticipatieve 10%).
Bij de vervulling van bepaalde voorwaarden kan een familiale vennootschap tegen een gunsttarief geschonken of nagelaten worden. In dat geval geldt er een vlak gunsttarief in de erfbelasting (3% in rechte lijn en tussen partners en 7% in andere gevallen) en een vrijstelling in de schenkbelasting.
