Successierechten

Wat zijn successierechten of erfbelasting?

De erfbelasting is de belasting die je als erfgenaam moet betalen op hetgeen (roerende of onroerende goederen) je uit een nalatenschap verkrijgt. Uitzonderlijk kan het voorvallen dat er geen erfbelasting verschuldigd is voor het vererven van bepaalde goederen of voor het vererven van bepaalde bedragen, dit zijn zogenaamde “vrijstellingen”.

Het bedrag aan erfbelasting, in Brussel en Wallonië successierechten genoemd, dat je erfgenamen moeten betalen, hangt af van verschillende factoren:

1. Het gewest waarin je woont op het ogenblik dat je sterft. Als je bent verhuisd in de loop van de laatste vijf jaar voor je overlijden, is het gewest waar je het langst hebt gewoond in die periode doorslaggevend.

2. Het bedrag dat je nalaat. Net als de personenbelasting wordt de erfbelasting progressief berekend: er wordt gewerkt met schijven en hoe meer je erft, hoe hoger de erfbelasting. De gewesten bepalen vanaf welk bedrag (welke schijf) er een hogere erfbelasting wordt geheven.

3. De verwantschap tussen jou en je erfgenamen:

In het Waalse en Brusselse Gewest betalen kinderen, kleinkinderen, ouders en echtgenoten de laagste tarieven (de zogenaamde “tarieven in rechte lijn”). Zijverwanten (broers, zussen en hun nakomelingen) vormen een tweede categorie. Een derde categorie bestaat uit tantes, ooms, neven en nichten van de overledene, die nog hogere tarieven zullen betalen dan de vorige twee categorieën. Ten slotte, als u in uw testament erfgenamen benoemt die geen familieleden zijn, zal dit een vierde categorie zijn die ook successierechten zal betalen, maar op basis van tarieven die gelden voor “anderen” en die (veel) hoger zijn.

In het Vlaamse Gewest worden slechts 3 types van successiebelastingplichtigen onderscheiden: de categorie in de rechte lijn (kinderen, kleinkinderen, ouders, echtgenoten), waarvan de successiebelastingtarieven het voordeligst zijn. De tweede categorie is die van zijverwanten (broers, zusters en hun kinderen), waarvoor hogere tarieven gelden dan voor de eerste categorie. Ten slotte omvat de categorie “andere personen” alle andere personen die tot de nalatenschap komen (met inbegrip van ooms, tantes, neven of nichten), op wie de hoogste tarieven van toepassing zijn.

Wat is het verschil tussen gehuwden en ongehuwden?

Je bent getrouwd

Voor je echtgenoot of echtgenote en je kinderen gelden dezelfde tarieven, met name de tarieven in rechte lijn.

Je bent niet getrouwd:

Je woont wettelijk samen

Heb je op de gemeente een verklaring van wettelijk samenwonen afgelegd, dan gelden dezelfde tarieven als voor gehuwden.

Woon je in het Waalse Gewest, dan moeten jij en je partner bovendien op de dag van je overlijden op hetzelfde adres zijn ingeschreven om recht te hebben op die lage tarieven.

Je woont feitelijk samen

Woon je in het Vlaamse Gewest en woon je al minstens één jaar zonder onderbreking feitelijk samen, dan betaalt je partner de tarieven in rechte lijn.

Woon je daarentegen in het Waalse of Brusselse Gewest, dan betaalt je partner de hoogste successierechten, net alsof hij een vreemde is.

Je hebt stiefkinderen

In tegenstelling tot uw eigen kinderen, erven stiefkinderen niet automatisch. De wet regelt immers geen erfrecht voor hen. Wel kan je hen steeds bij testament een deel van je erfenis nalaten. Je kan ook overwegen om ze te adopteren.

In bepaalde gevallen kunnen stiefkinderen erven aan dezelfde tarieven als deze die gelden in rechte lijn. In geval van adoptie, hou er rekening mee dat stiefouderadoptie onderworpen is aan specifieke regels die bovendien verschillen per gewest.

Het Vlaams Gewest hanteert de regel dat de stiefkinderen van de laagste tarieven kunnen genieten indien de ouders gehuwd waren of wettelijk of feitelijk samenwonend, ongeacht of de verkrijging plaatsvindt voor of na het overlijden van de partner. Bij een feitelijke samenwoning volstaat het dat de ouders minstens één jaar een gemeenschappelijke huishouding voerden.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest erft een stiefkind aan het tarief rechte lijn indien zijn ouder en stiefouder gehuwd of wettelijk samenwonend waren. Waren de ouders feitelijk samenwonend, dan kan het stiefkind genieten van de laagste tarieven indien hij gedurende minstens één jaar bij de overleden stiefouder heeft ingewoond en gedurende dat jaar de zorg heeft verkregen die kinderen normaal krijgen van hun ouders. Er geldt een vermoeden dat dit het geval was indien de stiefouder op hetzelfde adres was gedomicilieerd als het stiefkind. Voor wat de schenkingsrechten betreft genieten stiefkinderen in Brussel niet van de tarieven in rechte lijn.
In het Waalse Gewest kan het stiefkind enkel genieten van de laagste successie-en schenktarieven indien zijn ouder en stiefouder gehuwd waren of wettelijk samenwoonden.

Vrijstelling tot betaling van erfbelasting op de gezinswoning

In de drie gewesten bestaat er bovendien een vrijstelling tot betaling van erfbelasting op het vererven van de gezinswoning door de langstlevende partner die ofwel gehuwd ofwel wettelijk samenwonend was met de erflater.

Wat het Vlaams Gewest betreft, kunnen ook feitelijk samenwonende partners genieten van deze vrijstelling op voorwaarde dat ze op dag van overlijden minstens drie jaar hebben samengewoond.